Keşke, bir temenni sözüdür. Hazreti Âdem'den (a.s.) bize kadar dilden dile, gönülden gönüle dolaşıp duran ve bizden sonra da kıyamete hattâ öteki âleme kadar intikal edecek olan, belki sadece cennetliklerin Cennetin kapısında çıkarıp atacakları fıtratımıza yerleşmiş bir sözdür. Keşke demeyen yok gibidir. Kimisi çoğu zaman bir pişmanlığın akabinde keşke der inler. Bir başkası, henüz tahakkuk etmemiş olsa da gerçekleşmesini çok istediği şeyleri hatırlamakla telaffuz eder o hasret kelimesini. Bir diğeri, umduğunu bulamama, vaktini ve ömrünü değerlendirememe inkisarıyla dillendirir onu. Pek çokları, elindekilerle tatmin olmaz da daha iyi imkânlar, daha fazla dünyalık arzu ve isteğiyle refah, rahat ve lüks boyalı keşkeler seslendirir. Ve topyekün beşer, kıymetini bilemediği, elinden kaçırdığı nimetleri sonradan yâdeder; iç burukluklarını keşke hicranlarıyla mırıldanır.
Bu çeşit ifadelerin çoğu, İslâm nazarında, kaderi tenkit anlamı taşıyan ve hoş olmayan sözlerdir. Zira, istikbale irade ve sorumluluk açısından bakıp, gerekli plan ve programı yapmak gerekirken, maziyi kader yönüyle değerlendirmek uygundur. İstikbalde yolumuzu aydınlatmayacak, bizi sa'ye ve hayra sevketmeyecekse; geçmişle alâkalı her yakınma, kaderi tenkit, ef'âl-i ilâhiye ye karışma ve haddi tecavüz manâsına gelir. Bundan dolayıdır ki, Peygamber Efendimiz (asm) bir hadis-i şeriflerinde Eğer başına bir iş gelirse, "Keşke şöyle yapsaydım; o zaman şöyle olurdu. deme... Allah ın takdiri böyleymiş; O dilediğini yaptı. de. Zira Keşke şöyle yapsaydım sözü, şeytanın vesvesesine yol açar" buyurmaktadır. (Müslim, Kader, 34)
İradenin hakkını veremeyişten, kadere ve takdir-i İlâhîye itimadın eksikliğinden kaynaklanan sızlanışların yanında bir de Allah ın rızasını celbeden, muhasebe ve murakabe buudlu, yapılan hayrın az görülmesi ve küçümsenmesinin neticesi olan, tevazu renkli keşke vardır ki, o, insanı bütün bütün kazanç kuşağında dolaştırır. Bu tür bir pişmanlık ve onun seslendirilişi, günah ve hatalardan dolayı tevbe ve istiğfarda bulunma, hayatın hesabını tutarak fevtedilenleri telafiye azmetme, istikbalde aynı vartalara düşmeme gibi hususları ihtiva ettiğinden dolayı bereket yüklüdür.
Nitekim, Allah Rasulü (asm) buyurur ki; "Muhammed'in nefsi yed-i kudretinde olan Allah a yemin ederim ki, ne kadar isterdim; keşke, Allah yolunda savaşsam ve öldürülsem. Sonra bana bir kere daha can nimeti bahşedilse ve yine cihadın hakkını versem, yine O'nun uğruna öldürülsem. Sonra yine savaşsam ve öldürülsem." (Müslim, İmare, 103) Efendimizin bu sözleri de bir temenni ifadesidir. Fakat, kaderi tenkit, haddi aşmak yahut Meşîet-i İlâhiye'ye karışmak değil, Allah yolunda bulunmanın ve O'nun uğrunda şehadet şerbetini içmenin güzelliğinin beyanıdır. Kazanma kuşağına ait bu temenniyi Allah Rasulü'nü rehber edinen hak erlerinin beyanlarında da görmek mümkündür.
Hz. Meryem “Keşke bu iş başıma gelmeden öleydim, adı sanı unutulup gitmiş biri olaydım.” (Meryem 19/23) diyerek, Hz. İsa’nın babasız doğumunu diline dolayanlara karşı üzüntülerini dile getirip iffetli bir Cennet kadını iffet duygusunun ağır bastığı göstergesidir. İbni Kesîr şöyle der: Bu buyrukta fitne halinde ölümü temenni etmenin caiz olduğuna delil vardır.
(Osman Şimşek, Kur'an-ı Kerim'de Temenni, , Sayı: 62)
