Zilzal suresininson iki ayetinde birkaç yorumu gerektiren bir anlatım tarzı hâkimdir. Şöyle ki: Herkes işlediği iyilik ve kötülükleri mi, yoksa o iyilik ve kötülüğün karşılığını mı görecek? Konuyu Kur'ân-ı Kerîm'in bütünlüğü doğrultusunda değerlendirdiğimizde o gün herkese dünyada işlediği büyük-küçük ne kadar iyilik ve kötülükleri varsa mutlaka gösterilecek ve böylece kişi kendi hür iradesiyle kendine nasıl bir gelecek hazırladığını anlayacak ve Cenâb-ı Hakk'ın kudretinden ve ilminden hiçbir şeyin gaip olmadığını, olamayacağını müşahede edecektir.
Amellerin karşılığına gelince: İşlenen günahlar tövbe ve istiğfarla, ciddi pişmanlık duymakla bağışlanmışsa, artık kıyamet gününde onlara karşı ceza takdîr edilmeyecektir. Sadece sahibine onları işlediği gösterilecek ve bundan dolayı yaptığı tevbe ve istiğfarın kabul olunduğu bildirilecektir. (Celal Yıldırım, Kur’an Tefsiri,13/6941).
Bu konuda İbni Mesud'un (r.a) bir izahı var:
“Kıyamet günü kişiye amel defteri arz edilecek ve adam yaptıklarının tümünü orada yazılmış bulacak. Sonra kula denilecek ki, defterine bir daha bak. Adam defterine ikinci bakışında o günâhlarının silinmiş olduğunu görecek ve çok sevinecek.”(Ali Küçük, Besairu'l Kur'an, Zilzal Suresi 8. ayetin tefsiri)
Günahlar namazın geçerliliğine ve alınacak sevaba mani olmadığı gibi alınan sevapları da azaltmaz. Ancak günahlarla kirlenen kalp tövbe ile temizlenmezse namaz ve diğer ibadetlerden alınacak feyzin hissedilmesine engel olur. Bu bağlamda hadislerde geçen gıybetin salih ameli bitirmesi gibi hususlar; gıybet kul hakkı ihlali olduğu için gıybeti yapılan kişi hesab günü gıybetçinin sevablarından bir kısmını alarak hakkını almış olur. Dolaysıyla gıybet eden kişinin sevaplarında azalma olacak. Diğer kul hakları için de bu durum geçerlidir.
Affedilen günahlar sahibinden başkası deftetinde görmeyecektir. Ayrıca gizli işlenen günahlar da kul hakkını ilgilendirmiyorsa gizli kalacaktır. Saîd Nursî Hazretleri, Cenâb-ı Hakk'ın Settâr ve Ğaffâr isimlerinin kusurlar ve günahlara karşı bir siper hükmünde bulunduğunu; yalnız Kendisine sığınıldığında Cenâb-ı Hakk'ın günahları örttüğünü, gizlediğini ve bağışladığını kaydeder. (Lem’alar, s. 59; Mesnevî-i Nûriye, s. 113)
“Günahı açıktan işlemekten sıkılmayanlar hariç bütün ümmetim bağışlanmıştır. Geceleyin bir günah işleyip, Allah da yaptığı bu günahı örtmüşken sabahleyin kalkıp, ‘Akşam şöyle şöyle yaptım’ diyen kişi, açıkça günah işlemekten sıkılmayan kimselerdendir. Rabbi geceleyin suçunu örtmüşken, sabahleyin kalkıp Allah’ın örttüğü bu örtüyü kaldırıyor.” (Riyâzu’s-Sâlihîn, 24; Câmiü’s-Sağîr, 3000)
