"Şüphesiz ki iman ettikten sonra inkâr eden, sonra da inkârda ileri gidenlerin tövbeleri asla kabul edilmeyecektir. İşte sapıklar onlardır."(Ali İmran, 3/90)
Bu âyet-i kerimeyi müfessirler çeşitli şekillerde izah etmişlerdir.
Katade, Hasan-ı Basri ve Ata el-Horasani, burada zikredilen kimselerden maksadın Yahudiler olduğunu söylemişlerdir. Zira bunlar önce Hz. Musa (as)'ya iman etmişler sonra Hz. İsa (as)'yı inkâr ederek kafir olmuşlar, daha sonra da Hz. Muhammedi (asm) inkâr ederek inkârlarında iyice ileri gitmişlerdir. Bunlar, ölüm sarhoşluğundan önce hakka boyun eğip tövbe etmeyeceklerinden, ölüm anındaki tövbelerinin de kendilerine fayda vermeyeceğindendir ki âyet-i kerime , tövbelerinin kabul edilmeyeceğini beyan etmiştir. Nitekim diğer bir âyet-i kerimede,
"Günah işleyip de kendisine ölüm gelince 'Şimdi tövbe ettim.' diyenler ile kâfir olarak ölenlerin tövbesi kabul olunmaz. İşte bunlar için can yakıcı bir azap hazırladık."buyurulmaktadır.
Ren ve Ebu Âliyeden nakledilen diğer bir görüşe göre bu âyette zikredilenler, daha önceki peygamberlere iman ettikleri halde Hz. Muhammedi (as) inkâr eden, sonra da günahlarını artıran kimselerdir. Bunlar inkârlarına devam ettikleri müddetçe günahlarından tevbe etmeleri kabul edilmeyecektir.
İkrime ve İbn-i Cüreyc'den nakledilen diğer bir görüşe göre bu âyette zikredilenlerden maksat, Peygamberlerine önce iman ettikten sonra kâfir olan ve kâfirliklerine devam ederek te inkârlarım arttıran kimselerdir. Bunların, kâfir olarak ölmeleri halinde daha önceki iman etmeleri ve o hallerindeyken yapmış oldukları tövbeleri kabul edilmeyecektir. Çünkü onlar, sonunda kâfir olmuşlar ve inkâr üzere ölmüşlerdir.
Süddiye göre ise âyette zikredilenlerden maksat, iman ettikten sonra kâfir olan, daha sonra da inkârlarına devam edip o inkâr üzere ölerek inkârlarını artıran kimselerdir. İşte bunların ölüm anındaki tövbeleri kabul edilmeyecektir.
Kulun ruhu bedende olduğu müddetçe tövbesinin kabul edileceği Allah Teala tarafından vaadedilmiş ve bu hususta da görüşlerine itibar edilen âlimler icma etmişlerdir. Öyle ki bir kâfir göz açıp kapayıncaya kadar bir zaman kalması anında tövbe edecek olsa ona Müslüman muamelesi yapılır. Mesela, cenaze namazı kılınır; mirasında İslami hükümler uygulanır.
