Sebe Suresi, 9. Ayet:
"Onlar, önlerinde ve arkalarında bulunan göğe ve yere bakmıyorlar mı? Dilesek onları yere batırırız, ya da üzerlerine gökten parçalar düşürürüz. Şüphesiz bunda Rabbine yönelen her kul için bir ibret vardır."
Ayetin Açıklaması:
O kâfirler, kendilerini her taraftan kuşatan göğü ve yeri görmediler mi? İnsan nereye yönelse ve nereye baksa, önünde ve arkasında, sağında ve solunda göğü ve yeri görür. Bunlar yaratıcının birliğini gösterir. Onlar bunu düşünüp de yeri göğü yaratanın, öldükten sonra insanları diriltebileceğini anlamıyorlar mı?
Bundan sonra Yüce Allah, şu sözüyle onları tehdit etti: Dilersek, Karun'a yaptığımız gibi onları yere batırırız, yahut Eyke halkına yaptığımız gibi, üzerlerine gökten parçalar düşürürüz. O zaman, nereye kaçacaklar?
İbnu'l-Cevzî şöyle der: Yani, onlar nerede olurlarsa olsunlar, yerim ve göğüm onları kuşatır. Benim onlara gücüm yeter. Dilersem onları yere batırır, dilersem üzerlerine gökten parçalar yağdırırım. (Zâdu'l-mesîr, 6/435)
Şüphesiz Allah'ın birliğini ve gücünü gösteren eserlerden görmekte, oldukları şeylerde, tövbe edip Allah'a dönen ve gördüklerini düşünen her kimse için delil ve ibret vardır.
İbn Kesir şöyle der: Yüce Allah şunu murat ediyor: Bu yüksek ve geniş gökleri, alçak, uzun ve geniş yerleri yaratabilen kimse, bedenleri tekrar eski haline getirmeye ve çürümüş kemikleri toplamaya kadirdir. (Muhtasar-ı İbn Kesîr, 3/122; bk. Muhammed Ali Es Sabuni, Safvetü’t-Tefasir, Ensar Neşriyat: 5/124.)
Ayette İnkarcının Aklına ve Vicdanına Sesleniliyor
"Gökten ve yerden önlerinde ve arkalarında bulunan (açık belgeleri, isbatlayıcı delilleri) görmediler mi?"
Gökte ve yerde bulunan her varlık, görülebilen her sistem ve düzen kusursuz bir plânlayıcının ve mükemmel bir programlayıcının; her şeyi düzenleyip denge ve düzende tutucunun varlığına, birliğine açık şekilde delâlet etmektedir.
İnsanoğlu çevresine bir göz atınca binlerce çeşit bitkileri; yukarıya doğru başını kaldırıp bakınca yüzlerce sistemi görmektedir.
Öyle ki, yeryüzünün onda yedisinin su ile kaplı olması, atmosfer tabakasının belli oranda bulunması; dünyanın hem kendi ekseni, hem de güneşin etrafında belli bir yörüngede şaşmadan, bir aksaklık doğurmadan, sapmadan dönmesi, mükemmelin de ötesinde her şeye mutlak anlamda hâkim ve her şeyi tasarrufu altında bulunduran mutlak kudret sahibinin mevcudiyetini isbatlamakta ve her türlü tereddüt ve şüpheyi reddetmektedir.
Zira bu kadar düzenli, uyumlu, dakik ve hesaplı mekanizmanın ve bağlı bulunduğu sistemin kendiliğinden oluşup bugünkü duruma geldiği söylenemez.
Yok eğer insanoğlu bunca belgelere körler gibi bakıyor, sağırlar misali Hakkın uyarıcı ve akla seslenici nidasını işitmiyorsa, elbette ki ilâhî kudret ve sanatı; rabbanî terbiye ve yönlendirmeyi göremez ve anlayamaz.
Ama aklını kullanıp, insafını süzgü, vicdanını ibre yapıp ön yargıdan sıyrılarak düzende yer alan her şeyin hikmetini, amacını, amaca yönelik hizmetini; bağlı bulunduğu plân ve kanunu düşünür de sonuç çıkarmaya çalışırsa, o takdirde ilâhî hidâyet ışığı kalbinde doğup inkârın yeri ve anlamı kalmadığına inanır, inandıkça da mesafe kısalır ve öylece Hakk'a teslimiyet gösterir.
Konumuzu oluşturan âyetle bu hikmet yansıtmaktadır. Sözü edilen düzen ve dengeyi ayakta tutan Yüce Kudret, dilerse bir anda hükmünü indirir de küfür ve azgınlıkta ileri gidenleri yerin dibine batırır veya üzerlerine semavî bir afet gönderir.
Unutmayalım ki, insanı dört tarafından çeviren deliller, belgeler, âyetler ve bunların bağlı bulunduğu sistemler, aklını kullananlar için birer öğüt ve ibret arzetmektedir.
(bk. Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 10/4923-4924)
