“0 gün Allah onların hepsini toplayacak ve meleklere soracak: "Bunlar mıydı size tapmakta olanlar?" Melekler şöyle cevap verecekler: "Hâşâ, sen yüceler yücesisin! Bizim velîmiz onlar değil sensin. Gerçekte onlar cinlere tapıyorlardı; çoğu onlara inanmıştı." (Sebe, 34/40 ve 41)
Kendilerinden söz edilen müşrikler, melekleri de Allah'a ortak koşuyorlardı; dolayısıyla meleklerin buradaki beyanı, onların asla kendilerine tapmadıklarını değil buna razı olmadıklarını, buna karşılık cinlerin kendilerine tapılmasını istediklerini belirtmek içindir. (Kur’an Yolu, IV/393)
Allah, kıyamet gününde sadece meleklerden değil, insanlardan da soru soracaktır. Hz. İsa (as)’dan da “Bu insanlara kendisini ve annesini ilah edinmeleri için” bir tavsiyede bulunup bulunmadığını da soracaktır. (Maide, 5/116)
Bütün bu ve benzeri soruların hepsinde, Allah bilmediği bir şey sormuyor, bilakis adaletin açıkça ortaya çıkıp, başkalarının da konudan haberdar olması için bu işleri soruyor.
Diğer bir ifadeyle, Allah’ın mahluklarına tevcih ettiği sorular bir öğrenme sorusu değil, gerçeği itiraf ettirme sorusudur.
Allah, tapılanlarla tapanların; inkarcılarla maddecilerin; Allah'ı bırakıp batılı savunanların hepsinin kıyamet gününde toplanıp bir araya getirileceğini haber veriyor. Şüphesiz bu tarz bir toplama, yüzleştirmeye yönelik bir anlam taşımaktadır. Öyle ki, Allah'ı bırakıp meleklere -haşa- “Allah'ın kızları” diyerek hem Allah'a ortak koşanlar, hem de meleklere tapanlar, meleklerle yüzleştirilecekler. İlâhî huzurda melekler, hiçbir zaman kendilerinin tapılmaya lâyık olmadıklarını söyleyerek Cenâb-ı Hakk'ı eş ve ortaklıktan, çocuk edinmekten tenzih edecekler ve bu şaşkınların cinlere, şeytanlara taptıklarını açıklayacaklar.
Şüphesiz Allah'a ortak koşmak, her türlü denge ve düzeni aştığı, aklıselime ters düştüğü ve kâinatta yer alan her şeyin hakkına tecavüz sayıldığı için, büyük bir zulüm kabul edilmiştir. Âhiretteki cezası ise, o nisbette ağır olacaktır.
