İlgili ayetin meali şöyldir:
"Allah sizi topraktan, sonra nutfeden yarattı. Sonra da sizi eşler kıldı. O'nun bilgisi olmadan hiçbir dişi ne gebe kalır ne doğurur. Bir canlının ömrünün uzun olması da kısa tutulması da mutlaka yazgıya uygun olarak gerçekleşir. Kuşkusuz bunlar Allah için kolaydır." (Fatır Suresi, 35/11)
Bu ayette bir taraftan Cenâb-ı Hakk'ın yaratıcılık sıfatma değinilirken, diğer taraftan da O'nun bütün yaratılmışlara ait ayrıntıların bilgisine sahip olduğu belirtilmektedir. Bu çerçevede, bir dişinin gebe kalması ve doğurması yani yeni bir canimin dünyaya gelmesinden her bir canlının ömrünün ne kadar olduğuna kadar evrende olup biten bütün olaylar ve incelikleri O'nun nezdinde malumdur. Bir insanın ömrü uzun da tutulsa kısa da tutulsa, bir kimsenin ömrü diğerine göre uzun da olsa kısa da olsa, bu tesadüfe yahut kendiliğinden oluşa değil Allah'ın iradesine bağlıdır; bu irade değişmemek üzere levh-İ mahfuz diye bilinen özel bir kayıt sistemine de bağlanmıştır.
Merhum Elmalılı ayetin ilgili yerine "Kendisine ömür verilenin de ömrünün uzatılması da, ömründen kısaltılması da mutlaka bir kitapta yazılıdır." şeklinde meal verir. Ve şöyle tefsir eder: Ne yaşatılana ömür verilmesi ne de ömründen eksiltilmesi, yani doğmadan ölmesi veya az yaşaması veya yaşadıkça ömrünün tükenmesi olmaz ki herhalde bir kitapta yazılı olmasın, yani hiçbirisi gelişi güzel bir tesadüf ile değil, herbiri mutlaka ilahi ilimde takdir edilmiş ve levh-i mahfuzda yazılmış olarak meydana gelir. Bu kadar parçalar nasıl bilinir diye uzak görmemelidir. Çünkü o, Allah'a göre kolaydır. Onun için O'na göre öldükten sonra diriltmek de kolaydır. (bk. Elmalılı, Hak Dini, ilgili ayetin tefsiri)
Âyetin "Bir canlının ömrünün uzun olması da kısa tutulması da mutlaka yazgıya uygun olarak gerçekleşir" şeklinde çevrilen kısmı için şu yorumlar da yapılmıştır:
a) Herkesin ömrünün ne kadar olacağı tamı tamına kayıtlı olduğu gîbi bunun yaşanan her günü, ayı, senesi de kaydedilmektedir. Bu cümlenin "ömründen eksilen, eksiltilen" anlamına gelen ikinci kısmından maksat işte ömrün bu bölümü yani yaşanan ve bu yönde kayda geçirilen miktarıdır; "verilen ömür" anlamına gelen ikinci kısmından maksat ise ömrün kalan bölümüdür.
b) Bu cümle "Bir canlının ömrünün uzatılması da kısaltılması da mutlaka yazılıdır" anlamına gelmektedir. Hadislerde belirtildiği üzere bazı sebeplerle ömür uzatılabilir veya kısaltılabilir; ama bu da Allah'ın iradesiyle olmaktadır ve O'nun ezelî ilminde mevcuttur (bir kitapta kayıtlıdır). Allah'ın bildikleri insanlar tarafından bilinmediğinden, bu durum dünya hayatının sınav düzenini ve kişinin sorumluluğunu etkilemez. (bk. Diyanet, Kuran Yolu, ilgili ayetin tefsiri)
Cenâb-ı Hak ruhları yarattıktan sonra, kimlerin bir hastalık, kimlerin de bir kaza neticesi öleceğini tesbit edip Ana Kitab'a yazmıştır. O'nun ilmi yanılmaz, tesbiti hatâ yapmaz. O halde insanın dünyaya gelme vaktini, ömrünün uzunluk ve kısalığını takdîr eden Allah'tır. Şüphesiz bu takdîr mevcut ortam ve şartların doğuracağı sonuçlara göredir, yani ilim malûmata bağlı kalarak neticeleri tesbit eder. Artık bunun şaşması, değişmesi söz konusu değildir.
Hısımlarla olumlu ilgi kurmanın ve iyilikte bulunup sadaka vermenin ömrü uzatacağıyla ilgili hadîslere gelince: Aynı tesbitin çerçevesinde bulunmaktadır. Öyle ki: Cenâb-ı Hak, ruhları yarattıktan sonra onlardan kimlerin dünya hayatında sadaka verip iyilikte bulunacağını, kimlerin akrabasıyla sıcak ilgi kurup dayanışmasını sürdüreceğini; kimlerin de bunları yapmayıp ömrünü kısaltacak birtakım yanlış ve tehlikeli yollara gireceğini çok iyi bilip tesbit ettiğinden, eceli ona göre takdîr etmiştir. (Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, ilgili ayetin tefsiri)
Sadaka ile ömrün uzaması ecelin değişmesi anlamına mı gelir, sorusunun cevabı için tıklayınız...
İnsanoğlunun ömrünü uzatma çabaları konusunda bilgi için tıklayınız.
