Önce şunu belirtelim ki, ayette meal olarak yer alan “razı olmuş nefis” ifadesinde nefsin/insanın kimden razı olduğuna dair herhangi bir açıklama yoktur. Bu sebeple, bu ifadeyi “Allah’tan razı olmak” şeklinde yorumlamak, ayetin ifadesinden anlaşılması gereken zorunlu ve tek bir açıklama şekli değildir.
Nitekim tefsirlerin önemli bir kısmında “Nefsin razı olması”nı, onun kendisine verilen nimetlere razı olmasıveya kendi içinde hoşnutluk duyması şeklinde açıklanmıştır(bk. İbn Kesir, Beyzavî, Kurtubî, İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri).
Bununla beraber, bu ifadeyi “nefsin/kişinin Allah’tan razı olması” şeklinde anlamakta da bir sakıncanın olduğunu düşünmüyoruz. Allah’ı sevdiğimiz gibi, ondan hoşnut da oluyoruz, ondan razı da oluyoruz.
Problem, rıza kavramını algılama biçimindedir. Halbuki Allah’ın sıfatları ile insanların sıfatları arasında fark olduğu gibi, Allah’ın rızası ile insanın rızası narasında da fark vardır.
Allah’ın insandan razı olması demek, onu pek çok lütuf ve ikramlarına mazhar kılması demektir. Oysa insanın Allah’tan razı olması -bu açıdan- Allah için hiç bir değer ifade etmez, ona bir iyilik yapma gibi bir hususa işaret etmez.
Bununla beraber, insanın -dünyada da- Allah’tan razı olması, insanın kendisi için bir değer ifade etmektedir. Allah’tan razı olmak, bir manada Allah’ın kaderine, onun hükümlerine razı olmak demektir.
Bu ayette ise, özellikle, Allah’ın kendisine karşı gösterdiği lütuf, merhamet, kendisine yaptığı ihsan ve ikramlarından duyduğu memnuniyeti, minnettarlığı ifade etmektedir. Nitekim bazı tefsirciler bu ifadeyi “Allah’ın kendisine verdiği nimetler sebebiyle, nefsin ondan razı olduğu” şeklinde açıklamıştır(bk. Nesefî, ilgili ayetin tefsiri)
