İlgili ayetin meali:
“Allah yolunda gereği gibi cihad edin. Sizi insanlar içinde bu emanete ehil bulup seçen O’dur. Din konusunda, size hiçbir zorluk da yüklemedi. Haydin öyleyse babanız İbrâhim’in milletine ve yoluna! Bundan önce de, bu Kur’ân’da da, size Müslüman adını veren O’dur. Ta ki Resul size şahid olsun, siz de diğer insanlar nezdinde Hakkın şahitleri olasınız. Haydin namazı hakkıyla ifa edin, zekâtı verin ve Allah’a sımsıkı bağlanın. O sizin biricik mevlanız, efendinizdir. O, ne güzel mevla ve ne güzel yardımcıdır.”(Hac, 22/78).
Ayette yer alan “babanız İbrahim” ifadesi birkaç noktadan mülahaza edilebilir:
a. İslam Peygamberi (a.s.m) Hz. İbrahim (asv)’in torunlarındandır. Prensip olarak peygamber ümmetinin manevî babası mesabesindedir. Buna göre, Hz. Muhammed (a.s.m)’in babası olan İbrahim (as), bu ümmetin de babası sayılır. Şu ayette bu gerçeğe işaret edilmiştir:
“Peygamberin müminler üzerinde haiz olduğu hak, onların bizzat kendileri hakkında haiz oldukları haktan daha fazladır. (O, bir baba konumunda olduğundan) onun eşleri de müminlerin anneleridir.” (Ahzab, 33/6)
b. Kur’an’ın ilk muhatabı olan Araplar Hz. İbrahim (asv)’in soyundandır. Tarih boyunca hep onunla iftihar ediyorlardı. Kur’an’da da “şirkin ve putçuluğun baş düşmanı olan Hz. İbrahim (as)" gibi bir babanın çocukları olarak onların da şirkten vazgeçmeleri gerektiğine işaret edilmiş ve müspet bir yöne, tevhit yönüne kanalize olmaları için bu onurlandırıcı ifadeyle hissiyatları okşanmıştır. (bk. Razî, ilgili ayetin tefsiri)
c. “Babanız İbrahim” ifadesini sadece Hz. Peygamber (a.s.m)’e ait olduğunu düşünenler de vardır. “Baban” yerine “babanız” sözcüğünün kullanılması, Hz. Peygamber (a.s.m)’e verilen değere işarettir. (bk. İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)
