1- وَالْعَصْرِ “Asra yemin ederim ki.”
Allahu Teâlâ “asra” yemin etmektedir. Bundan murat,
-Fazileti sebebiyle ikindi namazı,
-Nübüvvet asrı (asr-ı saadet),
-Hayret verici şeyleri müştemil olması sebebiyle dehr, yani zaman olabilir.
2- إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ “İnsan gerçekten hüsrandadır.”
İnsanlar çalışmalarında ve ömürlerini tükettikleri, peşinden koştukları işlerde gerçekten bir hüsran içindedir.
“İnsan” ifadesindeki elif-lâm, cins ifade eder. Yani, insan nevi genelde zarardadır. Hüsranı ifade ederken elif-lâmsız gelmesi ise, içinde bulundukları hüsranın büyüklüğünü gösterir.
3- إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ “Ancak, iman edip sâlih ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve birbirlerine sabrı tavsiye edenler müstesna.”
Ancak, iman eden ve salih amel işleyenler zararda değillerdir. Çünkü onlar dünyaya bedel ahireti satın almışlar ve böylece ebedi bir hayatı ve daimî saadeti elde etmişlerdir.
“Hakkı tavsiye etmeleri”, inkârı mümkün olmayan gerek itikat, gerekse amelden hak olanı birbirlerine tavsiye etmeleridir.
Sabrı tavsiye etmeleri,
- Günahlara karşı,
-Hak üzere sebat etme hususunda,
-Veya Allahın kullarını mübtela kıldığı şeylerde sabrı tavsiye etmeleridir.
“Birbirlerine sabrı tavsiye edenler” ifadesinin, önceki “birbirlerine hakkı tavsiye edenler” ifadesine atfı, özel bir şeyin genel olana (hâssın âmma) atfı türündendir, manada kuvvetlilik bildirir.
Sûrede hüsranın sebebi anlatılmazken kazanmanın sebebinin zikredilmesi, maksudun beyanıyla yetinilmesi yönünden olabilir.[1>
Veya anlatılmaması, Allahtan bir ikramdır.
Çünkü, hüsranla ilgili şeyi mübhem bırakmak bir keremdir.
Hz. Peygamber şöyle buyurur:
“Asr sûresini her kim okusa, Allah onu bağışlar ve o kimse birbirine hakkı tavsiye eden, birbirine sabrı tavsiye edenlerden olur.”
[1> Yani, maksat kazanmaktır, kaybetmek değil. Kazandıran sebebler sayıldığında, bunların zıddının hüsrana yol açacağı zaten anlaşılır.
