22/ el-Hac -78- ALLÂH uğrunda hakkıyla cihad edin. O, sizi seçti ve dinde üzerinize hiçbir güçlük yüklemedi. Babanız İbrâhîm’in dinine uyun. ALLÂH, sizi hem daha önce, hem de bu Kur’ân’da müslüman diye isimlendirdi ki, Peygamber size şâhid (ve örnek) olsun, siz de insanlara şâhid (ve örnek) olasınız. Artık namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin ve ALLÂH’a sarılın. O, sizin sahibinizdir. O, ne güzel sahip, ne güzel yardımcıdır!
-Hazreti İbrâhîm umum Müslümanların nesepte babaları değilse de mâneviyatta peder-i müşfikleri bulunan Resûlullâh’ın cedd-i a’lâsı ve pederi olduğu cihetle ümmetinin de pederi olmak lâzım geldiğinden bu âyette İbrâhîm-aleyhisselâm-‘ın Müslümanların babası oduğu beyân buyrulmuştur. Çünkü bir Resûlün ümmeti o Resûlün evladı hükmünde olduğu gibi o Resûl de ümmetin babasıdır. Zira insanın nesepte babası hayat-ı muvakkate olan dünyada vücuduna sebep olduğu gibi, Resûl de irşâd ve ıslah ettiği cihetle hayat-ı ebediyeye sebep olur. Peygamberler ümmetlerin hayırlı babalarıdır ve babanın babası insanın büyük babası olduğu gibi bir ümmetin Resûlünün babası dahi o ümmete büyük baba olacağında şüphe yoktur. İşte şu esase binaen İbrâhîm-aleyhisselâm-‘ın bu ümmetin babası oduğu beyân olunmuştur ve Resûlullâh’ın “Ben size babanız gibiyim” hadis-i şerifi dahi bu mânâyı te’yid etmektedir.
(Hulâsat’ül Beyân)
